Từ khi nâng tầm lên tỉnh thành loại 1 trực thuộc Trung ương (năm 1997), Đà Nẵng đã trội lên trên bản đồ hành chính cả nước nhờ tốc độ tỉnh thành hóa mau chóng và phát triển hạ tầng mạnh mẽ. Giải pháp được địa phương áp dụng, là “đổi đất lấy hạ tầng”.
Điều dễ nhận thấy, là cộng đồng tầng lớp thời kì qua đánh giá rất cao kết quả vận động đầu tư hạ tầng thành thị tại Đà Nẵng. Đường sá thông thoáng, đi lại thuận lợi, các bờ biển hình thành nhiều khu vi la, khu nghỉ dưỡng cao cấp… Tất cả tạo nên dáng vẻ phồn vinh đô hội cho tỉnh thành biển tươi trẻ này.
Các nhà quản lý chính sách địa phương ngóng, thực tiễn để có những thay đổi tích cực ấy, Đà Nẵng đã áp dụng phương cách lôi cuốn các nhà đầu tư vào hạ tầng từng lớp với ý kiến “đổi đất lấy hạ tầng”.
Với mỗi dự án đăng ký đầu tư hạ tầng, địa phương luôn tạo cơ chế, điều kiện thuận tiện để nhà đầu tư hoạt động, khai thác quỹ đất 1 cách hiệu quả. Nhờ đó, chỉ sau 1 thời kì, đặc biệt ở giai đoạn 2003 – 2009, Đà Nẵng đã vươn tầm đầu tư tỉnh thành của mình lên hình ảnh điển hình cả nước.
Tuy nhiên, nhìn lại thực trạng hạ tầng tỉnh thành Đà Nẵng, người ta vẫn nhận ra những điểm bất ổn trong tầm nhìn chiến lược dài lâu. Có thể nói, giải pháp “đổi đất lấy hạ tầng” đã dẫn Đà Nẵng đến 4 khía cạnh khó khăn.
Bất ổn quy hoạch
Điều này đang được chính UBND đô thị Đà Nẵng đánh giá lại, duyệt các biện pháp rà bối cảnh quy hoạch chung từ trọng điểm thành phố cho đến vùng ven.
Do ưu tiên các dự án đầu tư “đổi đất lấy hạ tầng”, nên bức tranh quy hoạch tổng thể của Đà Nẵng đã không được kiểm soát đồng bộ chặt đẹp.
Đơn cử ở khu vực trọng điểm thị thành, đến nay người ta vẫn nhận thấy có quá nhiều dự án “đầu tư lô nhô” không thống nhất chuẩn tầm cao quy hoạch và mẫu kiến trúc chung đương đại, hợp lý.
Một kiến trúc sư ở viện Quy hoạch xây dựng Đà Nẵng giãi tỏ, chưa bao giờ vấn đề không gian ở Đà Nẵng rối ren như bây chừ.
“Tự nhiên bờ tây dòng sông, do tập đoàn Sun Group có dự án Novotel cao ngất mọc lên, mà nhiều cao ốc đầu tư trước đó hóa cụt lủn, khiến người ta thắc mắc, vậy thật ra Đà Nẵng quy hoạch 2 bờ sông Hàn có độ cao bao lăm ?", vị kiến trúc sư trên nói
Vẫn theo vị kiến trúc sư này, tập đoàn Sun Group đăng ký làm 1 chiếc cầu đi bộ vỏ sò, tỉnh thành liền duyệt đặt thêm 1 dự án cầu ở vị trí yêu cầu. Đến khi doanh nghiệp không kịp khai triển, thì lại có hội thảo đề nghị dừng làm.
"Vậy cụ thể, quy hoạch của địa phương là bao nhiêu chiếc cầu qua sông, dựa vào viện dẫn khoa học nào ?”, vị kiến trúc sư đặt câu hỏi.
Xé lẻ dự án
Hệ lụy kéo theo của công tác quy hoạch “chạy theo nhà đầu tư”, là hạ tầng Đà Nẵng liên tục bị “xé lẻ” vì các dự án nhà đầu tư đăng ký khác biệt nhau, tiến độ triển khai khác nhau, mức độ đầu tư cũng không đồng bộ.
Ngay trọng điểm Đà Nẵng, hiện giờ có các lô đất “nằm chờ” bao gồm dự án tòa nhà Viễn Đông 64 tầng, dự án khu cao ốc Vũ Châu Long (cũ), tòa nhà do Đông Á Bank đầu tư chưa hoàn thiện…
Liền kề đó, là dự án khu phức hợp Thiên Thanh trên nền sân vận động Chi Lăng, nhiều năm qua vẫn chưa giải tỏa xong. Tuốt tuột khiến người dân ngờ ngạc, đích thực không hiểu bao giờ địa phương mới xúc tiến được các dự án này.
Tình hình bị động đến mức lãnh đạo ngành điện lực và cấp nước địa phương phàn nàn, bản tính họ cần tính dự án bổ sung thêm hệ thống cấp nước và trạm biến áp công suất đến bao nhiêu, thì mới đáp ứng được nhu cầu của các tòa nhà cao tầng vòi vọi chẳng biết khi nào hoạt động.
Nếu ngay từ hiện không đầu tư, sau này sẽ không có không gian và điều kiện triển khai, nhưng đầu tư sớm thì hàng tỷ đồng đổ vào hạ tầng đợi như vậy, ai là người chịu bù lỗ hoài ?
Tổn thất tài nguyên
Điều này rất dễ nhìn thấy, khi hồ hết các dự án “treo” của Đà Nẵng do các doanh nghiệp đăng ký nhưng chậm khai triển, đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến dịp vỡ hoang quỹ đất và đầu tư kinh tế địa phương.
Không phải đột nhiên lãnh đạo Thành ủy Đà Nẵng phải đề nghị soát xét ngay tình hình triển khai các dự án đầu tư ở vùng bán đảo Sơn Trà, khi có quá nhiều mảnh đất được đăng ký xong lại bỏ hoang trống.
Trong khi đó, do có quá nhiều dự án đăng ký làm khu nghỉ dưỡng, mà bờ biển Đà Nẵng bị đánh giá là phân lô kiêm toàn, không còn bãi tắm cho người dân. Tài nguyên bờ biển và điều kiện phục vụ quần chúng. # Như thế rõ ràng bị tổn thất.
Một bài học thực tế “cay đắng” của Đà Nẵng hiện đang phải “trả giá”, là dự án “lấn biển Thanh Bình” do 1 tập đoàn Hàn quốc triển khai nhiều năm rồi.
Đến khi nhà đầu tư bế tắc tài chính, thì bít tất 1 vùng vịnh Đà Nẵng “đứng sựng”, bờ biển bị che đậy không biết đến khi nào tháo gỡ và người dân không biết sẽ có tiếp theo bài toán quy hoạch gì.
Phương hại kinh tế
Tổng hòa các mặt bất lợi đã nói, Đà Nẵng còn phải đối mặt với câu hỏi giá trị kinh tế hạ tầng đã bị các nhà đầu tư “chiếm dụng” đến bao lăm, và theo đó các lợi. Về mặt kinh tế đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Báo chí từng có nhiều bài viết phân tách về tình trạng các dự án “đất vàng” ở Đà Nẵng được “trao rẻ” cho nhà đầu tư, để sau đó được “nhượng” lại, thu lợi nhuận rất nhiều.
Thực trạng này, nhiều doanh nghiệp và người dân Đà Nẵng cũng luôn thắc mắc, nhưng chung quy chỉ vì quan điểm “đổi đất lấy hạ tầng” nên mọi tranh cãi đều phải gác lại yên ắng.
Rõ ràng trong sách lược phát triển của Đà Nẵng, quan điểm “đổi đất lấy hạ tầng” đã chứng minh được tính ưu việt nhất mực trong bối cảnh ngắn hạn.
Nhưng cho đến nay, khi diễn biến đầu tư kinh tế ngày một phức tạp, nên chăng đến lúc địa phương cần xem xét lại giải pháp của mình, chỉnh đốn lại tình hình 1 cách hợp lý hơn.
Bài toán “đổi đất lấy hạ tầng” xem ra cần phải có sự điều chỉnh hợp lý để Đà Nẵng không phải tổn thất hơn nữa !
